Herbestemming agrarisch erfgoed

Samenvatting

Het klimaat verandert, natuur en water staan onder druk én we hebben te maken met behoorlijk wat maatschappelijke opgaven. Denk aan woningbouw, de druk op ‘traditionele’ landbouw en veeteelt. Met beleidsstukken als het VAB-beleid, een Provinciaal Programma voor het Landelijk Gebied, maar ook met gebiedsmakelaars, aanjagers en plattelandscoaches werken overheden hard aan de maatschappelijke opgaven van het buitengebied.

Dit vraagt om anders denken en doen, zeker als daar ook nog eens agrarisch erfgoed bij komt kijken. Maar is erfgoed hier een opgave, of juist een kans? Agrarisch erfgoed (historische boerderijen, boerenerven, stallen, schuren en bakhuisjes) is beeldbepalend in ons cultuurlandschap. Maar dat niet alleen, het vakmanschap in de toenmalige manier van bouwen leert ons nu nog de kneepjes van het vak. De recente discussies over het voortbestaan van de landbouw in haar huidige vorm zetten het behoud en herbestemming van agrarisch erfgoed steeds hoger op de agenda. Elza van Liere en Tilly Macleane van COUP maken zich sterk voor bewustwording van agrarisch erfgoed.

 

 

COUP heeft de afgelopen jaren gewerkt aan complexe herbestemmingsprojecten voor provincies, gemeenten, particuliere eigenaren en creatieve ondernemers. Hiermee heeft COUP ervaringen opgebouwd en inzichten opgedaan voor verbeterpunten. Tilly Macleane: “Daar waar met elkaar hard gewerkt wordt om zaken voor elkaar te krijgen, wordt er soms voorbijgegaan aan overlappende beleidsterreinen en functies of weet men niet van elkaars bestaan. Met als gevolg; conflicterend beleid en initiatiefnemers die door de bomen het bos niet meer zien. Als we op deze voet verder gaan is de kans groot dat ons agrarisch erfgoed verloren gaat.”
Voor een toekomstbestendig platteland zijn historische boerderijen juist kansrijk, omdat herbestemming van vrijkomend agrarisch erfgoed zorgt voor sociaal-maatschappelijke vernieuwing van het landelijk gebied. Daarmee wordt de leefbaarheid van het platteland versterkt. Kansrijk, omdat door middel van herbestemming nieuwe economische dragers worden gecreëerd. Bij historische boerderijen treffen we tegenwoordig ook vaak moderne schuren aan zonder monumentale waarde. Deze nieuwere gebouwen zijn zeer geschikt om getransformeerd te worden naar meer functionele woonfuncties.
“De verschillen per provincie zijn nog steeds zichtbaar en vervullen daarnaast ook een culturele en recreatieve rol binnen de regio.”

 

 

Het is belangrijk om ook de context van het erfgoed in het oog te houden. Dat zit hem in de natuurlijke en economische omstandigheden waarbij de landbouw per gebied werd uitgeoefend. Vanwege de aard van het bedrijf zien we per regio ook verschillen terug in bouwstijlen. Denk aan de hoge lange Zeeuwse schuren, de stolpboerderijen in Noord-Holland, de Friese kop-hals-romp of de kasteelachtige boerderijen in Limburg. Allemaal een eigen karakter, erfindeling en gebruik én onderdeel van een eigen cultuurlandschap.
Vanwege het gat tussen de leefwereld en de systeemwereld begrijpen eigenaren van boerderijen en overheden elkaar vaak niet. Daarnaast kunnen verschillende beleidsvelden, zoals natuurbeleid en erfgoedbeleid, conflicteren. Elza van Liere legt uit: “Wij streven naar nieuw perspectief voor agrarisch erfgoed en bewustwording bij eigenaren en overheden. Door eigenaren te verbinden met instanties en overheden, en door markante boerderijen en beleidsvelden te inventariseren, schetsen we toekomstbeelden en verfrissen we beleid als opmaat naar een aanpassing van bijvoorbeeld de omgevingsverordening. Daarbij kijken we altijd naar de lokale behoefte.” Met de juiste visie en inzet draagt agrarisch erfgoed dus bij aan een duurzaam en levendig platteland.

 

 

•COUP biedt provincies ondersteuning bij het opstellen van een regionaal perspectief op agrarisch erfgoed en het formuleren van transitiedoelstellingen voor landelijke gebieden.
•Om inzicht te krijgen in de omvang en het karakter van de problematiek binnen een regio of een gemeente, stelt COUP een boerderijvisie op of zet een project- of beleidsmedewerker om intern bij een gemeente als ‘boederijenregisseur’ de boerderijenvisie te implementeren in nieuw beleid en gemeentelijke verordeningen.
•COUP zoomt voor eigenaren in op individuele boerderijen met haalbaarheidsonderzoeken en/of actieve begeleiding van alle fases van de uitvoering van de herbestemming. We verstrekken gratis een uitgebreide routekaart herbestemming agrarisch erfgoed.
COUP vernieuwt, verbetert en verbouwt historische locaties die sterker zijn en langer leven dan hun oorspronkelijke bestemming. Niet voor de winst, maar voor de waarde. De snel veranderende wereld vraagt om nieuw denken en vooral nieuw doen. We pakken de rol die nodig is om een project echt voor elkaar te krijgen. Soms als ontwikkelaar, soms als adviseur en vaak er tussenin. Wij zijn aanjagers, conceptontwikkelaars, adviseurs, rekenaars en projectmanagers. Wij helpen waar nodig. Wil je doorpraten over dit onderwerp? Neem dan contact op met Elza van Liere elza@coup-group.com of Tilly Macleane tilly@coup-group.com.
Bron: Monumenten.nl