Bezoekersverslag It Skierhûs

Samenvatting

Nico Goenewegen, eigenaar van de sate It Skierhûs te Jelsum, heeft onze stichting gevraagd of wij een advies kunnen geven over de dakconstructie van de voorgevel, romp en instandhouding van deze boerderij. Sinds 2019 is hij eigenaar en bewoner, met echtgenote en zoon. Zij zochten destijds een verbouwde boerderij die goed was onderhouden. Op 4 februari 2025 hebben de bestuursleden Gerrit Bauke Fokkema en Ate Feenstra van de Boerderijenstichting Fryslân een bezoek gebracht. De boerderij is geen Rijks- of gemeentelijk monument.

De locatie van de huidige karakteristieke kop-hals-romp-boerderij is een uithof geweest van klooster Klaarkamp te Rinsumageest. Dit klooster heeft enorm veel grond in eigendom gehad, alleen rondom Jelsum mogelijk 465 pondemaat. In die periode is de naam It Skierhûs ontstaan. Nico Groenewegen bezit een lijst met eigenaren vanaf 1640. Een Nauta was toen eigenaar en één van de laatste boeren op deze boerderij is een Wassenaar geweest, uit het bekende geslacht veefokkers. Op de HisGis-plattegrond staat de boerderij in rood aangegeven. Hier heeft hij nog de vorm van kop-romp en daar wordt als eigenaar Sjoerd Johannes Hoekstra genoemd. Mogelijk omstreeks 1860 is de huidige boerderij gebouwd en in 1899 verlengd met een flink hooivak en stallen.
De locatie heeft een fraai uitzicht op de kerk van Jelsum. Bijzondere kenmerken zijn de rondvormige ramen in de schuur. Het koetshuis is beschreven in het Boerderijenstichtingsboek ‘It Fryske Boereheim’ als een zeldzaam fraaie uitvoering.

 

Het kaartje van de site HisGis met een rood omkaderd de sate It Skierhûs.

Bij binnenkomst in de schuur zien we direct de imponerende afmeting van één van de zogenoemde kathedralen van het noorden. Alle stallen van het ‘bûthús’ zijn verwijderd, op enkele van de achtergevel na. De bintstijlen staan op betonnen poeren en ook langs de noordelijke zijmuur is een versterking met beton aangebracht. De kap is voorzien van zware juffers, mogelijk aangebracht tijdens het vervangen van de rietenkap. De trap naar de studio die ontstondbij de uitbreiding van het woongedeelte in de schuur is zichtbaar.
In het woongedeelte is alles goed geïsoleerd, voorzien van vloerverwarming en in stijl afgewerkt. Het voorhuis heeft nog zijn fraaie betimmering en zijn deuren van de bedsteden.

 

 

De boerderij is in de eerste plaats in prima conditie, met een hoog woongenot voor de bewoners. De schilder gaat binnenkort buitenom aan de slag en een timmerman gaat met een lekkage bezig bij de kilkeper-goot. Dit is de goot tussen het dakvlak van de hals en voorgevel van de boerderij.
Groenewegen wil de onderhoudsstatus zo goed mogelijk houden en kijkt als IT-er met een technisch oog naar eventuele gebreken. Zo heeft hij ontdekt dat er een zakking is ontstaan in het dakvlak van de boerderijschuur. Aan de binnenzijde is dit zichtbaar achter de studio op de verdieping. Hier zien we veel oudere, vrij lichte juffers aangetast door (nog actieve) houtworm. Er is een extra gording aangebracht die eigenlijk te weinig lengte heeft. Hij loopt niet van bintstijl naar bintstijl en is te kort. De schuingeplaatste schoor doet zijn werk niet goed.

 

 

Maar het lukt ook niet om er een langere gording heen te brengen. Voorstel is dan ook om een langere gording in twee stukken aan te voeren, eventueel via een nieuw te maken deur in de Studio richting het dakvlak. Deze zwaardere gordingdelen te koppelen door de bestaande gording in de lengterichting hierop te schroeven, versterkt met constructielijm. Vervolgens ter plaatse van de bintstijlen schoren op spanning aanbrengen, mogelijk dat de zak uit het dak iets is terug te duwen.

 

 

De kleine scheur in het pleisterwerk van het schuine dakvlak naar het plafond van de woonkeuken is eigenlijk een natuurlijke dilatatie. De normale werking tussen twee vlakken is niet te voorkomen, er zou een gezaagde dilatatie kunnen worden aangebracht en deze vervolgens af te kitten.
Op de verdieping van de kop is een kast waar het afvoerkanaal van een schoorsteen achter een betimmering loopt. Hier is condensatie opgetreden op een koude brandwerende plaat. Door aanwezige buitenlucht achter de betimmering is bij daling van de buitentemperatuur condensatie op de koude plaat ontstaan. Het is raadzaam om de plaat te gaan monitoren om na te gaan of er in de zomer eveneens sprake is van een vochtige plaat. Er waren niet echte leksporen op de vloer te vinden.

 

 

Conclusie: De huidige eigenaar laat zich goed voorlichten en maakt gebruik van onder andere de expertise van de Boerderijenstichting Fryslân.
Aldus opgemaakt op 7 februari 2025 door Ate Feenstra namens de Boerderijenstichting Fryslân. (eigen foto’s)
Opmerking: De Boerderijenstichting Fryslân kan niet aansprakelijk worden gesteld n.a.v. verstrekte adviezen, noch n.a.v. dit bezoekersverslag.

Openingsbeeld: De boerderij, rechts achter de boom is de kerk van Jelsum nog een beetje zichtbaar.