De eigenaar over verduurzamen

Samenvatting

Bernard Vercouteren van den Berge verduurzaamde zijn monument in verschillende periodes. Een voorlopig laatste stap is eind dit jaar. Dan breekt met de plaatsing van een revolutionaire turbineketel het gasloze tijdperk aan. Natuurlijk speelt ook zonne-energie een rol in dit geheel. Bernards advies: ‘Altijd eerst de energievraag omlaag brengen.’ Vercouteren van den Berge is een bekende naam in de wereld van erfgoedbeheer en verduurzaming.

Vercouteren van den Berge woont met zijn gezin in ‘De vergulde Schoe’, een rijksmonument in de oude binnenstad van Middelburg. Het pand dateert uit de 17de eeuw, maar er bevinden zich ook elementen uit de 15de eeuw in het pand. Bernard Vercouteren is docent bouwfysica aan de Hogeschool Zeeland en hij is DuMo adviseur. Wat hij zijn klanten adviseert en berekent met zijn studenten brengt hij ook zelf in de praktijk.
In 2007 kwam er een rigoureus verduurzamingsplan. ‘We hebben dat plan in samenwerking met de Rijksdienst gemaakt. De eerste stap was de hele schil isoleren, om daarmee onze energievraag terug te dringen. Het dak is geïsoleerd met Neopor, dat is een hoogwaardige grijze polystyreenschuim isolatie, zeg maar piepschuim. De platen die we gebruikten volgen de glooiingen van het dak. Daardoor ziet ons dak er niet zo strakgetrokken uit, terwijl het wel degelijk geïsoleerd is. Op de achtergevel met stucwerk hebben we ook een laag polystyreen aangebracht en daarover weer een nieuwe stuclaag. Datzelfde trucje hebben we niet kunnen toepassen op de voorgevel, omdat we daar te maken hadden met originele ankers en een gevelsteen.’

 

 

Dubbel glas, vacuümglas en gelaagd glas
Ook het glas werd overal vervangen. ‘Aan de achterzijde hebben we overal dubbel glas, en vacuümglas in de achterdeur. Aan de voorzijde gebruikten we destijds gelaagd glas. Maar dat begon al in 2011 te delamineren. Een productiefout zei men toen, maar het gebeurt inmiddels weer. Een slecht product dus, waar we wel klaar mee zijn. Ik raad het mijn klanten niet meer aan. We gaan het nu vervangen door dun dubbelglas, monumentglas dus. Omdat we aan de voorzijde de puntjes in het vacuümglas toch minder mooi vinden.’ Bernard maakte voor alle 37 ramen in het pand binnenluiken. ‘Dat betekende 1.700 verstekjes zagen, voor de paneelelementen, die als een harmonica in- en uit elkaar geschoven kunnen worden. Zo besparen we weer energie, maar een hoop werk was het wel!’ Verder zijn er maatregelen genomen die niet per se samenhangen met een monument, maar die wel de energiebehoefte verlagen, zoals ledverlichting, warmteterugwinning bij het douchewater en een hotfill wasmachine, waar rechtstreeks water uit de verwarmingsketel in wordt gepompt.

 

 

Zonnepanelen wel, zonnecollectoren niet
In 2007 ging Bernard met de verantwoordelijk gemeentelijke beleidsambtenaar in gesprek over de plaatsing van zonnepanelen. ‘Wij bedachten samen alle mogelijke hypothetische eisen die een overheid hieraan zou kunnen stellen. Het duurde nog even voor er beleid kwam, dus ik heb op het achterdakvlak tien panelen geplaatst, volledig illegaal toen. Inmiddels is het volledig legaal wat ik heb gedaan. Uiteraard hebben we ook zonnecollectoren overwogen, maar de afstand van het dak tot de verwarmingsketel in de kelder was bij ons te groot, waardoor het niet zinvol was.’

Terugverdienen
Overigens zijn de tien panelen inmiddels vervangen door acht panelen met ieder een piekvermogen van 400 watt. ‘Dat is per paneel meer dan een verdubbeling! De panelen worden steeds beter, de energieprijzen steeds hoger en daarmee wordt de terugverdientijd steeds korter. Zelf energie opwekken is voor veel monumenteigenaren een stap die ze gemakkelijk zetten. Het geeft geen gedoe in huis en levert, zeker momenteel, z’n geld meer dan op. Bouwkundige maatregelen die het energieverbruik terugdringen hebben een terugverdientijd van decennia. Terwijl dat in de trias energetica de belangrijkste stap is: energiegebruik terugdringen.’
Bernard heeft een taxateur opdracht gegeven de waarde van zijn woning te bepalen na verduurzamingsingrepen. ‘Ik wilde weten wat die investeringen betekenden voor de verkoopbaarheid van mijn pand. Uit die taxatie werd duidelijk dat ik mijn investeringen er, bij eventuele verkoop, er prima uit kon halen. Nu ben ik niet van plan om te verkopen, maar het is toch een mooi inzicht. Verduurzamen is hoe dan ook waardevol, zo blijkt ook hieruit. En dan rekenen we de winst voor de aarde nog niet eens mee.’

 

 

Met turbineketel van het gas af
Het gezin heeft nu nog een maandelijkse energierekening van € 53. Die kan nog verder terug worden geschroefd door de Hr-ketel uit 1998 te vervangen door een nieuwe vinding van twee jonge ingenieurs. ‘Het gaat om een turbineketel, die aangepast is op het gebruik bij een monument. Het is een warmtepomp zonder een buitenunit, dat is namelijk bij een monument vaak geen gezicht. We hebben nu toestemming om in de achtergevel twee gaten aan te brengen voor in- en uitgaande lucht. De roosters daarop zijn aangepast aan de gevelkleur. De turbine levert warmte van tachtig graden en dat betekent dat de oude radiatoren gewoon kunnen blijven zitten. Een gewone warmtepomp levert vijf kWh op, deze kan twintig kWh opleveren. Als het allemaal gaat werken, dan zijn we dus de komende winter van het gas af.’ Bernard neemt nog wel even het zekere voor het onzekere: ‘Het is een proef, dus we laten de oude Hr-ketel nog wel even hangen, voor het geval zich een storing voordoet of de turbineketel teveel lawaai maakt.’

Bron: Monumenten.nl – Erna Oosterveen